E KODLARI
SKT(STT) VEYA TETT NE ANLAMA GELİYOR?
Nisan 25, 2023
HİJYEN
Nisan 25, 2023
E Kodu Nedir?
E kodları gıdalarda kullanılan katkı maddelerinin maddelerini ayırt etmek ve tanımlamak için kullanılmaktadır. E kodları Avrupa Birliği tarafından hazırlanmıştır. ‘E’ harfi de Europe (Avrupa) kelimesinin baş harfidir. Belirlenen bu kodlar EFSA (Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi) tarafından onaylanmaktadır.
Ülkemizde de gıda katkı maddelerinin kullanımı, miktar ve dozları Türk Gıda Kodeksi yönetmeliklerinde belirtilmiştir. Katkı maddeleri, Birleşmiş Milletler (BM), Gıda Tarım Örgütü (FAO), Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Birleşik Gıda Katkıları Uzman Komitesi (JECFA)nin belirlediği ilkeler doğrultusunda kullanılmalıdır.
E kodları: Hangi katkı maddesi ne işe yarıyor?
Katkı maddeleri işlevlerine göre farklı gruplara ayrılıyor:
E100 – E199: Renklendiriciler
Genelde bitkiler, baharatlardır. Gıda ürünlerinin iştah açıcı ve cazip bir renge bürünmesini sağlıyorlar.
E200 – E299: Koruyucular
Hazır gıdalarda mikroorganizma üremesini engellemek için kullanılırlar. Gıda ürünlerinin uzun süre dayanmasına yardımcı oluyorlar.
E300 – E399: Antioksidanlar& Asitlik düzenleyiciler
Hazır gıdaların yapısını korumak amacıyla kullanılırlar. C ve E vitaminleri ile Çinko bu gruba dahil olan katkı maddelerinden. Bunların bir kısmı suni olarak üretilen kimyasal bileşenlerden oluşurken, bir kısmını da doğal maddeler teşkil ediyor. Adından da anlaşılacağı gibi antioksidanlar, oksitlenmeyi yani küflenmeyi önlüyor.
E400 – E499: Kıvam Arttırıcılar, Dengeleyiciler, Emülgatörler
Hazır gıdalar üretilirken istenilen kıvamı vermek için kullanılırlar. Kıvam artırıcı maddeler sos, çorba ve tatlıları daha yoğun bir kıvama kavuştururken “hümektan” olarak adlandırılan nemlendiriciler ise özellikle unlu ve şekerli gıdaların daha taze ve diri kalmasını sağlıyor.
E500 – E599: Asitlik Düzenleyiciler, Topaklanma Önleyici Maddeler
Hazır gıdaların istenilen kıvamda homojen bir şekilde kalması için kullanılırlar. Bu katkı maddeleri gıdaların kullanım ömürlerini uzatıyor. Zira pek çok mikroorganizma, asitlere karşı hassas bir tepki veriyor. Asitlendiriciler aynı zamanda tat verici ya da artırıcı bir etkiye de sahip olabiliyor.
E600 – E699: Lezzet Arttırıcılar
Hazır gıdalarda istenilen aromanın daha baskın olması, istenilmeyen tadın bastırılması için kullanılmaktadır.
E700 – E799: Antibiyotikler
Hazır gıdalarda bakteri vb. mikroorganizmaların üremesini engellemek amacıyla kullanılırlar.
E900 – E999: Parlatıcılar, Gazlar ve Tatlandırıcılar
Hazır gıdaların daha çekici görünmesi ve rengini koruması için kullanılmaktadır.
E1000 – E1500: Ek katkı maddeleri
Bu sınıflandırmaya girmeyen ve yeni kullanılmaya başlanan kimyasallardan oluşan sınıftır.
Gıda katkı maddelerinden istenilen özellikler nelerdir?
Gıdaya katılacak katkı maddesi insan sağlığı açısından güvenli olmalı, ancak izin verilen gıdalara ve izin verildiği miktarda katılmalıdır. Katkı maddesi gıdanın bir bileşeninin etkisini azaltmamalı, bir bileşen ile reaksiyona girip yeni ürünler meydana getirmemeli, bir ürünü olduğundan daha taze ve daha üstün göstermemelidir.
Gıda Katkı Maddeleri Niçin kullanılır? Gerekli midir?
Gıda katkı maddelerinin tüketici yararına kullanımı aşağıda belirtilen noktalara hizmet ettiği sürece teknolojik açıdan kabul edilebilirlik kazanır ve bu amaçla kullanımı söz konusu olabilir:
- Gıdanın besin değerinin korunması.
2.Depolama şartlarını iyileştirerek gıdanın dayanıklılığının artırılması ve kayıpların önlenmesi.
- Tüketiciyi aldatmayacak veya yanlış yönlendirmeyecek şekilde gıdanın albenisinin arttırılması.
- Gıdanın işlenmesinde yardımcı bir fonksiyona sahip olması.
Gıda katkı maddeleri doğal, doğala özdeş veya yapay olabilir.
- Doğal katkı maddeleri : Pancar suyundan elde edilen kırmızı renklendirici – Betanin
- Doğala özdeş katkı maddeleri: Tabiattakinin insan tarafından yapılan ikizidir (Vanilya)
- Yapay katkı maddeleri: Sakarin
E kodları zararlı mı?
E kodları zararlı olan katkı maddelerini temsil ediyor düşünülür fakat bu doğru değildir. Kodların oluşturduğu gıda katkı maddelerinin yarar ya da zarar durumu, risk durumu farklıdır. Ve buna bağlı olarak da kullanımına izin verilen miktarları farklıdır. Ülkemizde gıda katkı maddelerinin, gıdalara eklendiği miktarlar ve dozları Türk Gıda Kodeksi yönetmeliklerinde belirtilmiştir. Katkı maddeleri, Birleşmiş Milletler (BM), Gıda Tarım Örgütü (FAO), Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Birleşik Gıda Katkıları Uzman Komitesi (JECFA)nin belirlediği ilkeler doğrultusunda kullanılmalıdır. Kabartma tozundan yoksun bir kek ya da kırmızı rengi olmayan bir kalp pasta şekil bakımından pek cazip olmazdı. Ancak paketli ürünlerin fazla tüketimi bu gıda katkı maddelerinin vücutta kabul sınırını arttırmaktadır. Bu durumda az miktarda tüketimi sorun olmayacak gıda katkı maddelerinin alımı güvenli sınırları aşabiliyor.
ÖrneğinE110: Sunset yellow FCF
Genel Bilgi: Sentetik azo boyasıdır. Sarı gıda renklendiricisidir. Böbreklerde tümör oluşumunu tetikleyen E 110 kodlu renklendiricinin özellikle jelibon şekerleme ve peynirlerde kullanılmakta. Özellikle yapay katkı maddeleri içerek gıdaların alım miktarında dikkatli olmak gerekir.
Gıda katkı maddelerinin zararlarından korunmak için hazır gıdaların tüketimi sınırlandırılmalıdır.
